Verloren Hoop op een Betere Wereld? De Crisis van het Optimisme in Kunst en Wetenschap

2025-07-20
Verloren Hoop op een Betere Wereld? De Crisis van het Optimisme in Kunst en Wetenschap
NRC

Maarten Boudry stelt een scherp punt: hebben we, als samenleving, het geloof in een betere toekomst verloren? Een toekomst waarin wetenschap en technologie dé drijvende krachten zouden zijn voor vooruitgang. De traditionele overtuiging dat wetenschappelijke innovatie onvermijdelijk tot een verbeterde wereld zou leiden, lijkt te zijn verdwenen, en dat is terug te zien in zowel de kunst als de wetenschap.

Vroeger zagen we kunst als een spiegel van de maatschappij, die de schoonheid en het potentieel van de mensheid weerspiegelde. Wetenschap werd gezien als de sleutel tot het oplossen van de grootste problemen, van armoede tot ziekte. Maar nu? De kunstwereld lijkt zich vooral te richten op de donkere kant van het kapitalisme, de uitbuiting, de ongelijkheid, de ecologische schade. Het is een kritische blik, en terecht, maar het laat een gevoel van pessimisme en hopeloosheid achter.

Ook in de wetenschap zien we een verschuiving. De blinde geloofwaardigheid in technologie is weg. Er is nu meer aandacht voor de ethische implicaties van nieuwe ontwikkelingen, de mogelijke negatieve gevolgen, en de vraag of we echt *willen* dat bepaalde dingen worden uitgevonden. Dit is een gezonde ontwikkeling, maar het kan ook leiden tot verlamming. Als we alles in twijfel trekken, hoe kunnen we dan nog vooruitgang boeken?

Boudry argumenteert dat we een nieuw soort optimisme nodig hebben. Niet een naïef optimisme, gebaseerd op de aanname dat technologie alles goed zal maken. Maar een optimisme dat gebaseerd is op de overtuiging dat we, als mensheid, de capaciteit hebben om de wereld te verbeteren, ondanks de uitdagingen. Een optimisme dat gebaseerd is op actie, op solidariteit, op het geloof in de kracht van de menselijke geest.

Het is belangrijk om te erkennen dat het kapitalisme problemen veroorzaakt, maar het is ook belangrijk om te zoeken naar oplossingen. We moeten kritisch kijken naar de rol van technologie, maar we moeten ook de mogelijkheden ervan benutten om de wereld te verbeteren. We moeten dromen van een betere toekomst, en we moeten hard werken om die droom te realiseren.

De kunst kan hierin een belangrijke rol spelen. Door de problemen bloot te leggen, kan de kunst ons bewust maken van de uitdagingen waar we voor staan. Maar de kunst kan ook inspireren, door ons te laten zien wat er mogelijk is, door ons te herinneren aan de schoonheid en de veerkracht van de menselijke geest. De wetenschap kan ons de tools geven om de wereld te verbeteren. Maar het is aan ons om te beslissen hoe we die tools gebruiken.

Laten we niet vergeten te dromen van een betere toekomst. Laten we niet vergeten dat we de macht hebben om die droom te realiseren. Het is tijd om het optimisme terug te brengen, niet als een blinde geloofwaardigheid, maar als een krachtige drijfveer voor actie.

Aanbevelingen
Aanbevelingen