เฝ้าระวัง 6 โรคหน้าฝน พร้อมสาเหตุ อาการ และวิธีป้องกัน

ตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม 2565 เป็นต้นไปก็เข้าสู่ฤดูฝนอย่างเป็นทางการตามประกาศของกรมอุตุนิยมวิทยา นอกจากเรื่องลมฟ้าอากาศที่เปลี่ยนแปลงแล้ว “โรคหน้าฝน” ก็เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องให้ความใส่ใจเพื่อป้องกันสุขภาพให้แข็งแรงอีกด้วย ซึ่งฤดูนี้มีหลายโรคที่ต้องเฝ้าระวัง และต้องป้องกันอย่างไร เรารวมมาให้แล้ว

ไข้เลือดออก

โรคไข้เลือดออก เป็นหนึ่งในโรคหน้าฝนที่มียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยกัดคนที่เป็นโรคนี้ จากนั้นเชื้อโรคจะเข้าไปฟักตัวอยู่ในยุง แล้วสามารถถ่ายทอดไปสู่คนอื่นๆ ที่ถูกยุงกัดได้ทุกครั้ง มักระบาดหนักในช่วงหน้าฝน ซึ่งแพร่กระจายได้มากกว่าฤดูอื่นๆ ถึง 3 เท่า

อาการของไข้เลือดออก

• มีไข้สูงแบบเฉียบพลัน และมีอาการไข้สูงตลอดทั้งวันต่อเนื่องเป็นเวลาประมาณ 2-7 วัน
• ปวดศีรษะ
• ปวดเมื่อยตามตัว
• ส่วนใหญ่มีอาการหน้าแดง
• อาจมีจุดแดงเล็กๆ ขึ้นตามลำตัว แขน ขา
• ไม่ไอ ไม่มีน้ำมูก
• มักมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดท้องและเบื่ออาหาร

วิธีป้องกันไข้เลือดออก

• เก็บกวาดบ้านให้ปลอดโปร่ง ไม่มีบริเวณอับทึบให้ยุงลายเกาะพัก
• เก็บขยะ เศษภาชนะทุกชนิดบริเวณรอบบ้าน ทิ้งในถุงดำ มัดปิดปากถุงแล้วนำไปทิ้งในถังขยะ เพื่อไม่ให้เป็นแหล่งขังน้ำให้ยุงวางไข่เพาะพันธุ์ได้
• เก็บน้ำ ปิดฝาภาชนะใส่น้ำกินน้ำใช้ให้มิดชิด ล้างคว่ำภาชนะที่ไม่ใช้ และเปลี่ยนน้ำในภาชนะเล็กๆ เช่น ถ้วยรองขาตู้ หรือแจกันทุกสัปดาห์
• ใส่ทรายกำจัดลูกน้ำ หรือปล่อยปลากินลูกน้ำในภาชนะที่ปิดฝาไม่ได้ เช่น อ่างเลี้ยงไม้น้ำ

ไข้หวัด

ไข้หวัด หรือ โรคหวัด เป็นโรคหน้าฝนที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสในทางเดินหายใจส่วนต้นที่ส่งผลกระทบต่อจมูกและคอ มักเกิดเมื่ออุณหภูมิร่างกายเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เช่น ตัวเปียกฝน อากาศเปลี่ยน ซึ่งสามารถพบได้ทั้งปี แต่จะพบบ่อยในหน้าฝน

อาการไข้หวัด

• คัดจมูก
• น้ำมูกไหลลักษณะใส
• ไอมีเสมหะ
• จาม
• เจ็บคอ
• เสียงแหบ
• อาจมีไข้ต่ำๆ ปวดศีรษะเล็กน้อย

วิธีป้องกันไข้หวัด

• ใส่หน้ากาก
• ล้างมือ
• พักผ่อนให้เพียงพอ
• เลี่ยงสถานที่แออัด

ไข้หวัดใหญ่

ไข้หวัดใหญ่ เป็นโรคหน้าฝนที่เกิดจากการติดเชื้ออินฟลูเอนซา (Influenza Virus) อาจมีอาการเริ่มต้นเหมือนไข้หวัด ส่วนใหญ่สามารถหายเป็นปกติได้ใน 1-2 สัปดาห์ แต่บางรายอาจมีความรุนแรงทำให้เกิดปอดอักเสบและเสียชีวิตได้

อาการไข้หวัดใหญ่

• มีไข้สูงเกิน 38 องศาฯ
• ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อมาก
• ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย หนาวสั่น
• เบื่ออาหาร
• คัดจมูก มีน้ำมูกใสๆ ไอแห้งๆ
• บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน

วิธีป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่

• ปิดปาก ปิดจมูก เมื่อไอ จาม
• ล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่ หรือแอลกอฮอล์เจลทำความสะอาดมือ
• หลีกเลี่ยงคลุกคลีใกล้ชิดกับผู้ป่วย
• เมื่อป่วยควรหยุดเรียน หยุดงาน หยุดกิจกรรมในสถานที่แออัด
• ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ ปีละ 1 ครั้ง

อหิวาตกโรค

เกิดจากการกินอาหารที่มีเชื้อแบคทีเรียหรือติดเชื้อไวรัส ทำให้เกิดอาการท้องเสียฉับพลัน มักเกิดในชุมชนที่อยู่กันอย่างหนาแน่น และไม่มีน้ำสะอาดใช้อย่างพอเพียง ไม่มีส้วมที่ถูกสุขลักษณะ ร้านอาหารไม่สะอาด ถูกหลักอนามัย

อาการอหิวาตกโรค

• ท้องร่วง
• คลื่นไส้ อาเจียน
• มีภาวะขาดน้ำ
• บางรายอาจมีการถ่ายเป็นมูกเลือด
• หากมีอาการรุนแรงอาจเกิดภาวะช็อกและเสียชีวิตได้

วิธีป้องกันอหิวาตกโรค

• ล้างมือด้วยสบู่ให้สะอาดทุกครั้งหลังเข้าห้องน้ำและก่อนกินอาหาร
• ดื่มน้ำต้มสุกและสะอาด
• กินอาหารปรุงสุก
• หลีกเลี่ยงอาหารดิบ
• รับประทานผลไม้ที่ปอกเปลือกเอง
• ระวังผลิตภัณฑ์เนยนม

โรคตาแดง

โรคตาแดง เป็นโรคหน้าฝนที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย ซึ่งอาจเกิดพร้อมกับโรคหวัดหรือการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ เป็นโรคที่ติดต่อได้ง่ายจากการสัมผัสกับเชื้อโรคโดยตรง เช่น สัมผัสกับขี้ตาหรือน้ำตาที่ติดอยู่บนมือหรือสิ่งของที่ผู้ป่วยสัมผัส จากการใช้สิ่งของร่วมกัน และจากการหายใจหรือไอจามรดกัน มักพบในกลุ่มเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากเด็กไม่ระมัดระวังในการป้องกันตัวเองจากเชื้อโรคเท่ากับผู้ใหญ่

อาการโรคตาแดง

• ตาแดง
• ปวดเล็กน้อยในเบ้าตา
• คันตา เคืองตา รู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมในดวงตา
• น้ำตาไหล
• เปลือกตาบวม อาจพบตุ่มเล็กๆ กระจายอยู่ทั่วไป
• ในกรณีที่ติดเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วย จะมีขี้ตามากทำให้ลืมตายากในช่วงตื่นนอน

วิธีป้องกันโรคตาแดง

• ล้างมือบ่อยๆ ด้วยน้ำและสบู่
• หลีกเลี่ยงการใช้สิ่งของร่วมกับผู้ป่วย เช่น ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว ผ้าเช็ดมือ เครื่องสำอาง แว่นตา
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสน้ำท่วมขังหรือน้ำสกปรก ระวังไม่ให้น้ำกระเด็นเข้าตา
  ไม่ควรใช้มือขยี้ตา
• ผู้ที่เป็นโรคตาแดง ควรงดการใช้ของสาธารณะหรือไปในที่สาธารณะจนกว่าจะหาย
• ไม่ควรใช้ยาหยอดตาร่วมกับผู้อื่น ควรล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังการหยอดยาเสมอ

โรคฉี่หนู

เป็นโรคหน้าฝนที่ติดต่อจากสัตว์สู่คน โดยมีหนูหรือสัตว์ฟันแทะเป็นพาหะหลัก เชื้อถูกปล่อยออกมากับปัสสาวะที่ปนเปื้อนอยู่ตามน้ำ ดินที่เปียกชื้น เชื้อสามารถเข้าสู่ร่างกายทางผิวหนังตามรอยแผล รอยขีดข่วน และเยื่อบุของปาก ตา จมูก ที่สำคัญคือเป็นโรคติดต่อร้ายแรงที่มีอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้

อาการโรคฉี่หนู

แบ่งออกเป็น 2 ระยะด้วยกัน

อาการระยะแรก

• คลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดศีรษะ มีไข้สูง หนาวสั่น
• ปวดกล้ามเนื้อหรือข้อต่อ
• เจ็บช่องท้อง
• รู้สึกเหนื่อยล้า
• ตาแดงหรือระคายเคืองที่ตา
• มีผื่นขึ้น
• ไม่อยากอาหาร
• ท้องเสีย

อาการระยะที่สอง

• มีภาวะเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
• ตาอักเสบ
• หลอดเลือดอักเสบ
• ปอดอักเสบ
• กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ
• เลือดออกในเนื้อปอด
• ตัวเหลืองตาเหลือง หรือภาวะดีซ่าน
• ไตวายเฉียบพลัน
• ภาวะเลือดออกง่ายตามอวัยวะต่างๆ และอาจทำให้อวัยวะต่างๆ ทำงานล้มเหลวและเป็นอันตรายถึงชีวิตในที่สุด

วิธีป้องกันโรคฉี่หนู

• หลีกเลี่ยงการเดินในที่น้ำขัง มีน้ำสกปรก
• ล้างเท้าด้วยน้ำสบู่หลังสัมผัสน้ำสกปรก
• ควรสวมรองเท้าบูตทุกครั้งที่ต้องลุยน้ำสกปรก
• ควบคุมและกำจัดหนูตามบริเวณที่อยู่อาศัย สถานที่ทำงาน รวมถึงสถานที่ท่องเที่ยวต่างๆ
• ควรระบายน้ำตามท่อระบายออกแล้วล้างเพื่อกำจัดน้ำที่ปนเปื้อน
• หากสงสัยว่ามีอาการของโรคฉี่หนู ควรพบแพทย์เพื่อตรวจรักษาทันที

โรคมือเท้าปาก

เป็นโรคหน้าฝนที่พบบ่อยในเด็กเล็ก ติดต่อง่าย ไม่มีวัคซีนป้องกัน และมีโอกาสเป็นเพิ่มมากขึ้นในช่วงหน้าฝน สาเหตุเกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่มเอนเทอโรไวรัส พบมากในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี แต่สามารถเกิดกับเด็กโตและผู้ใหญ่ได้เช่นกัน โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นและหายป่วยภายในเวลาประมาณ 7-10 วัน

อาการโรคมือเท้าปาก

• มีไข้
• เจ็บปาก
• น้ำลายไหล
• มีแผลที่กระพุ้งแก้มและเพดานปาก
• มีผื่นเป็นจุดแดงหรือตุ่มน้ำใสที่บริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า รอบก้นและอวัยวะเพศ
• อาจมีผื่นตามลำตัว แขนและขาได้

วิธีป้องกันโรคมือเท้าปาก

• แยกผู้ป่วยที่เป็นโรคไม่ให้ไปสัมผัสกับเด็กคนอื่น
• ผู้ปกครองควรหมั่นล้างมือเด็ก เพื่อป้องกันการถ่ายทอดเชื้อไปยังเด็กคนอื่น
• หมั่นทำความสะอาดของเล่นและสภาพแวดล้อมทุกวัน
• ดูแลความสะอาดของน้ำ อาหาร และสิ่งของ ที่เด็กอาจนำเข้าปาก
• โรงเรียนควรงดรับเด็กป่วยเข้าเรียนจนกว่าจะหายดีเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อ
• ผู้ปกครองควรพาบุตรหลานที่ป่วยไปรักษา พร้อมแจ้งโรงเรียนและเด็กควรหยุดเรียนจนกว่าจะหาย

จะเห็นได้ว่า โรคหน้าฝน ส่วนใหญ่มักจะเป็นโรคติดต่อ มีทั้งจากสัตว์สู่คนและคนสู่คนด้วยกัน วิธีป้องกันการแพร่ระบาดของโรคในหน้าฝนที่ดีที่สุดคือ เมื่อรู้ตัวว่าป่วยควรรีบทำการรักษาและหยุดพักเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นจนกว่าจะหายดีเสียก่อน.

ข้อมูลอ้างอิง: กรมควบคุมโรค, สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย