ยาสมุนไพรรักษาอาการลองโควิด (Long COVID) คือยาที่หลายคนนึกถึง หลังกินยารักษาโควิด-19 จำนวนมาก เพราะแม้ตรวจไม่เจอเชื้อโควิดแล้ว แต่ยังมีอาการป่วยตามมาหลอน โดยมีจำนวนอย่างน้อย 2-3 ในจำนวน 10 คนที่ติดโควิดจะมีอาการ ลองโควิด ดังนั้นเมื่อผู้ติดเชื้อโควิด-19 กลับมาเพิ่มขึ้นกลายเป็นโควิดระบาดระลอก 6 สิ่งที่ตามมาคือ ผู้ป่วยอาการลองโควิดจะเพิ่มขึ้นตามมา
ยาสมุนไพรรักษาอาการลองโควิดฟื้นฟูร่างกาย
การฟื้นฟูร่างกาย และรักษาลองโควิดด้วยยาสมุนไพร ขณะนี้ได้รับความสนใจค่อนข้างมาก ซึ่งในความเห็นของ “บุษราภรณ์ ธนสีลังกูร” นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เปิดเผยกับทีมข่าวเจาะประเด็น ไทยรัฐออนไลน์ ว่าขณะนี้มียอดผู้ติดเชื้อโควิดเพิ่มขึ้น โดยคนไข้ 20–30 เปอร์เซ็นต์ มีอาการลองโควิดหลังจากหายป่วย ซึ่งกลุ่มที่มักมีอาการหนักได้แก่ กลุ่มเสี่ยง 608 คือผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป เป็นโรคทางเดินหายใจเรื้อรัง หัวใจและหลอดเลือด ไตวายเรื้อรัง หลอดเลือดสมอง อ้วน มะเร็ง และเบาหวาน
ตามแนวทางการรักษาแพทย์แผนไทย สามารถแบ่งการรักษาอาการลองโควิด ด้วยสมุนไพรได้ 3 ระยะ ดังนี้
- ระยะตรวจไม่พบเชื้อแล้ว แต่ยังมีอาการเจ็บป่วยอยู่ ด้วยอาการลองโควิดที่มีลักษณะลมปลายไข้ เช่น ครั่นเนื้อครั่นตัว ตัวรุมๆ เจ็บคอ อ่อนเพลีย ท้องเสีย ความจำสั้น เครียด วิตกกังวล จะต้องใช้ยาหอม โดยเฉพาะยาหอมนวโกฐ ที่ช่วยกระจายเลือดลมในร่างกายได้ดี ถ้ามีอาการไม่สดชื่น ควรใช้ยาหอมเทพจิตร การทานจะใช้ครั้งละ 1 ช้อนชา ถ้ายังมีอาการต้องทานเช้า กลางวัน เย็น ก่อนอาหาร แต่ถ้ามีอาการมากอาจต้องทานก่อนนอนด้วย ซึ่งยาหอมตามตำรับยาโบราณ จะออกฤทธิ์ได้ดีช่วงเวลา 14.00 – 18.00 น.
- ระยะฟื้นฟูสมดุลของร่างกาย ใช้ยาสมุนไพรบำรุงร่างกาย เพราะช่วงป่วยโควิดร่างกายจะเกิดการอักเสบตามอวัยวะต่างๆ เมื่อหายแล้วต้องปรับธาตุในร่างกาย ด้วยยาธาตุบรรจบ เพื่อบรรเทาอาการท้องเสีย ท้องผูก ส่วนยามันทธาตุ บรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อได้ดี และยาตรีผลา ช่วยให้ระบบการขับถ่ายของร่างกายกลับมาเป็นปกติ โดยยากลุ่มนี้เน้นช่วยฟื้นฟูระบบขับถ่าย และระบบย่อยอาหาร
- ระยะรักษาตามอาการ เพราะหลังจากหายป่วยโควิดยังมีอาการอยู่ เช่น ไอ ก็ให้ใช้ยาประสะมะแว้ง ช่วยขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ หรือเถาวัลย์เปรียงและสหัศธารา บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ถ้าปวดเมื่อยตัวร่วมกับอาการท้องผูก ต้องรับประทานยาธรณีสันฑะฆาต ส่วนผู้ที่นอนไม่หลับต้องรับประทานยาศุขไสยาศน์ ขณะที่สมุนไพรเน้นรับประทานสด หรือผสมไปในเมนูอาหารเช่น ขมิ้น ขิง ช่วยบรรเทาท้องอืด ท้องเฟ้อ
ข้อควรระวังในการใช้ยาสมุนไพรรักษาลองโควิด
“บุษราภรณ์” กล่าวว่า ที่ผ่านมาเมื่อหายป่วยจากโควิด หลายคนไม่ได้สังเกตอาการลองโควิดทำให้มีผลกระทบตามมาในการดำเนินชีวิต ซึ่งพบว่าคนไข้มักมีอาการอ่อนเพลีย สมาธิสั้น ที่หนักกว่านั้นจะมีอาการหลงลืมตามมาโดยเฉพาะคนไข้ที่มีอายุมาก ดังนั้นเมื่อหายโควิดแล้ว อยากให้นำยาสมุนไพรมาช่วยในการฟื้นฟู โดยเฉพาะยากลุ่มรักษาอาการลมปลายไข้และยาบำรุงร่างกาย ที่ช่วยปรับระบบการทำงานของร่างกายให้มีความสมดุลหลังจากหายโควิด
ตอนนี้มียาแพทย์แผนปัจจุบันที่ช่วยรักษาผู้ป่วยโควิด แต่ยังไม่มียาที่แก้ไขอาการลองโควิด ซึ่งยาแพทย์แผนไทย จะเป็นส่วนที่เติมเต็มในการรักษา เพราะไทยมีภูมิปัญญาเหล่านี้อยู่เดิมแล้ว เพียงแต่ต้องผสมผสานการรักษาและฟื้นฟูให้เหมาะสมกับแพทย์แผนปัจจุบัน
“ยาสมุนไพรที่แนะนำทั้งหมดอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ซึ่งตอนนี้โรงพยาบาลทั่วประเทศมีหมอที่มีความรู้สมุนไพรอยู่ในโรงพยาบาล ประชาชนที่รักษาโควิดหายแล้ว สามารถเข้าไปปรึกษาเพื่อฟื้นฟูอาการด้วยยาสมุนไพรได้ เพื่อป้องกันอาการเรื้อรังที่อาจจะตามมาในระยะยาว”
สิ่งสำคัญในการใช้ยาสมุนไพรไม่ควรทานมากเกินไปหรือกินติดต่อกันเป็นเวลานาน ขณะเดียวกันควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ เพราะยาบางชนิดไม่เหมาะกับคนที่มีโรคประจำตัว เช่น ฟ้าทะลายโจร ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ เด็กและแม่ตั้งครรภ์ไม่ควรใช้ แต่ควรใช้ยาจันทน์ลีลาหรือยาเขียวหอม ที่สามารถใช้ในเด็กได้แทน
ยาสมุนไพรที่ช่วยฟื้นฟูร่างกายหลังโควิด เป็นยาที่ควรซื้อไว้ติดบ้าน โดยเฉพาะยาหอมประเภทต่างๆ หรือยาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ซึ่งจะเป็นยาที่ใช้ง่าย มีผลข้างเคียงน้อย แต่ถ้าใช้แล้วมีอาการวิงเวียนศีรษะหรือมีความผิดปกติควรจะหยุดใช้ทันที