โศกนาฏกรรมไฟไหม้ผับชลบุรี ที่น่าสลดหดหู่ที่สุด คือหลายคนวิ่งหนีออกมาถึงประตูทางออกแล้ว แต่ไม่สามารถออกมาได้ จนเหลือแต่เพียงร่างที่ถูกไฟไหม้เกรียมอยู่ตรงประตู
จากคำให้การของผู้รอดชีวิตจากเหตุไฟไหม้ผับ เมาท์เท่น บี ในอำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี ต่างบอกว่าประตูที่วิ่งหนีออกมาได้มีเพียงประตูด้านหน้าจุดเดียว ส่วนมุมอื่นของผับ แม้จะมีประตูเข้าออก แต่ก็มีเฉพาะพนักงานร้านที่รู้ และแม้ว่าจะรู้ แต่มีบางคนที่บอกว่าออกไม่ได้เพราะประตูถูกล็อก ความรู้สึกคืออย่างน้อยหากมีประตูหรือทางหนีไฟที่ถูกต้องตามที่กฎหมายกำหนด ก็อาจจะไม่เกิดความสูญเสียซ้ำซาก และมากมายขนาดนี้
ภาพโดย : วัชรชัย คล้ายพงษ์
ทั้งนี้ตามกฎกระทรวง ที่กำหนดประเภทและระบบความปลอดภัย ของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการ ฉบับที่ใช้อยู่ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 มีข้อที่ระบุเกี่ยวกับความปลอดภัยของผู้ใช้บริการในพื้นที่ ตั้งแต่จำนวนคนที่เข้าใช้บริการ วัสดุอาคาร ผนัง และที่สำคัญ คือการกำหนดจำนวนประตูทางออก ลักษณะทางหนีไฟ ไว้โดยสรุปบางส่วนดังนี้
1. กรณีวัสดุในอาคารสถานบริการ ซึ่งมีหลายประเภท เช่น ที่จัดคอนเสิร์ต ที่จัดงานเต้นรำ รำวง ภัตตาคาร ร้านอาหาร ห้องจัดเลี้ยง รวมไปถึงอาบอบนวด ไนท์คลับ บาร์ มีข้อกำหนด เช่น ต้องเป็นผนังทนไฟ ป้องกันไฟได้ดี มีอัตราการทนไฟตามมาตรฐาน เช่น ต้องทนไฟไม่น้อยกว่า 2 ชั่วโมง ฝ้าเพดานทนอุณหภูมิไม่น้อยกว่า 750 องศาเซลเซียส
2. ในส่วนเส้นทางหนีไฟ หมายความว่า ทางออกเพื่อให้คนออกจากอาคารเมื่อเกิดอัคคีภัย โดยจะต้องเป็นเส้นทางซึ่งต่อเนื่องกัน เพื่อออกจากภายในอาคารไปสู่บันไดหนีไฟ หรือที่เปิดโล่งนอกอาคารที่ระดับพื้นดินหรือออกสู่ทางสาธารณะ และทางหนีไฟต้องมีส่วนปิดล้อมที่ไม่มีช่องให้ไฟหรือควันจากภายนอกผ่านเข้ามาได้ และส่วนปิดล้อมนี้ต้องมีอัตราการทนไฟตามที่กําหนด
3. ช่องทางเดิน หมายความว่า ช่องว่างที่ใช้เป็นทางเดินที่มีผนังทั้งสองข้าง และเป็นเส้นทางหนีไฟซึ่งไม่ใช้เป็นพื้นที่เพื่อการอื่น
4. จำนวนทางออก ประตูทางออก ทางหนีไฟ บันไดหนีไฟ และประตูหนีไฟ ในข้อ 28 ของกฎกระทรวงนี้ระบุไว้ว่า จำนวนทางออก และประตูทางออกต้องสอดคล้องกับจำนวนคนสูงสุดที่อยู่ในสถานบริการนั้น มีรายละเอียดดังนี้
– ไม่เกิน 50 คน จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 1 แห่ง
– 51-200 คน จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 2 แห่ง
– 201-400 คน จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 3 แห่ง
– 401-700 คน จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 4 แห่ง
– 701-1,000 คน จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 5 แห่ง
– ตั้งแต่ 1,001 คนขึ้นไป จำนวนทางออก และประตูทางออกไม่น้อยกว่า 6 แห่ง
ในกรณีสถานบริการที่มีเวทีการแสดง ต้องมีทางออกหรือประตูทางออกด้านหลังเวทีหรือข้างเวทีเพิ่มอีกอย่างน้อยหนึ่งแห่ง
5. ลักษณะทางออก หรือประตูทางออกไปสู่ทางหนีไฟ หรือออกสู่ภายนอกอาคาร มีข้อกำหนดตั้งแต่ป้ายบอก จนถึงธรณีประตู มีลักษณะที่สำคัญ เช่น
– เหนือทางออกหรือประตูทางออกต้องมีป้ายบอกทางหนีไฟด้วยตัวอักษรหรือสัญลักษณ์แสดงทางหนีไฟที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจนตลอดเวลา ตามมาตรฐานว่าด้วยป้ายบอกทางหนีไฟของกรมโยธาธิการและผังเมือง หรือมาตรฐานอื่นที่คณะกรรมการควบคุมอาคารให้การรับรอง
– ต้องมีทางออกหลักที่กว้างเพียงพออย่างน้อยหนึ่งแห่งเพื่อประโยชน์ในการอพยพผู้คนออกสู่ภายนอกอาคาร จากเหตุชุลมุนวุ่นวาย
– ช่องทางออกหรือช่องประตูทางออกต้องกว้างไม่น้อยกว่า 0.84 เมตร สูงสุทธิไม่น้อยกว่า 1.97 เมตร
– ทางออกหรือประตูทางออกต้องไม่มีธรณีประตูหรือขอบกั้นที่สูงเกินกว่า 13 มิลลิเมตร
– พื้นบริเวณหน้าทางออกจากสถานบริการหากมีระดับพื้นด้านนอกและด้านในอยู่ต่างระดับกันให้ระดับพื้นด้านนอกอยู่ต่ำกว่าพื้นด้านในได้ไม่เกิน 25 มิลลิเมตร
ภาพโดย : วัชรชัย คล้ายพงษ์
6. ลักษณะประตูทางออก
– ต้องเปิดออกได้ตลอดเวลาที่มีคนอยู่ข้างในและต้องเปิดออกในทิศทางการหนีไฟ และต้องไม่กีดขวางทางเดินหรือบันไดหรือชานพักบันได
– เมื่อเปิดออกสู่บันไดหนีไฟโดยตรงต้องมีชานพักขนาดความกว้างสุทธิด้านละไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร
– ประตูทางออกห้ามใช้ประตูเลื่อน ประตูหมุน ประตูเปิดขึ้นบน ประตูเหล็กยืด หรือประตูบานเฟี้ยมเป็นประตูทางออก
7. กรณีสถานบริการที่มีพื้นที่บริการอยู่ตั้งแต่ชั้นที่สองขึ้นไป และมีทางปล่อยออกที่อยู่ภายในอาคาร เช่น บริเวณห้องโถง หรือลาน การกําหนดจํานวนคนที่จะระบายออกในทางปล่อยออกดังกล่าวจะต้องไม่เกินร้อยละ 50 ของจํานวนคนทั้งหมดที่อยู่ภายในอาคาร โดยทางปล่อยออกภายในอาคารดังกล่าวต้องนําไปสู่ภายนอกอาคารและไม่มีสิ่งกีดขวาง พร้อมทั้งมีป้ายบอกทางหนีไฟแสดงให้เห็นอย่างชัดเจน
นี่คือเพียงส่วนหนึ่งของกฎกระทรวงที่บังคับใช้กับสถานบริการต่างๆ ที่ดูเหมือนจะเป็นเพียงเอกสาร เพราะเหตุโศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นกับไฟไหม้ผับชลบุรี แม้ตอนนี้ทางออกและประตูของที่นั่นเปิดหมดแล้ว แต่ก็สายเกินไป
อ้างอิงข้อมูล : เอกสารกฎกระทรวงกําหนดประเภทและระบบความปลอดภัยของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการ
พ.ศ. 2555