ประวัติความสำคัญ วันพืชมงคล พิธีแรกนาขวัญ 2565/2022

วันพืชมงคล 2565 นี้ ตรงกับวันศุกร์ที่ 13 พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินในพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ในปี 2565 ได้กลับมาจัดพิธีอีกครั้งหลังจากว่างเว้นไปในปีก่อน

ประวัติวันพืชมงคล และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

ความสำคัญวันพืชมงคล

เมื่อกล่าวถึง พระราชพิธีพืชมงคล และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ทั้ง 2 พิธีนี้มีความสำคัญแยกกัน ดังนี้

พระราชพิธีพืชมงคล เป็นพิธีทำขวัญพืชพรรณธัญญาหารที่พระมหากษัตริย์ทรงอธิษฐานเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของทั้งข้าวและพืชจำพวกงา มีพระสงฆ์มากระทำพิธีปลุกเสกเมล็ดพันธุ์พืชให้มีความสมบูรณ์แข็งแรง

พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพระราชประเพณีที่องค์พระมหากษัตริย์จะเป็นผู้นำพิธี เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้แก่เกษตรกรที่หวั่นภยันตรายต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นระหว่างเพาะปลูก ให้มีศรัทธาและมั่นใจ ด้วยการบวงสรวงเทวดา ด้วยพิธีเสี่ยงทายทำนายความสมบูรณ์ของปริมาณน้ำ สภาพดินฟ้าอากาศ

เกษตรกรส่วนหนึ่งจึงถือเอาวันพืชมงคล คือ วันเริ่มต้นฤกษ์หว่านไถ
พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มีมาแต่อดีต แต่เว้นไปในช่วงปี พ.ศ.2479-2503 โดยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 มีพระราชกระแสให้ปรับปรุงพิธีการบางอย่างให้เหมาะสมกับยุคสมัย และเสด็จพระราชดำเนินมาทรงเป็นประธานในพระราชพิธีนี้ทุกปีสืบมา

วันพืชมงคล เป็นงานใหญ่ที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เป็นแม่งาน และจะคัดเลือกผู้ร่วมพิธีหว่านไถตามความเหมาะสม ดังนี้

พระยาแรกนา มีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นผู้ตั้งสัตยาธิษฐานเสี่ยงทาย และดำเนินการกระทำพิธีหว่านไถ

เทพีคู่หาบทอง และเทพีคู่หาบเงิน คัดเลือกจากข้าราชการหญิงในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่มีตำแหน่งข้าราชการพลเรือนสามัญชั้นโทขึ้นไป ที่มีสถานะโสด

พระโคแรกนา กรมปศุสัตว์เป็นผู้คัดเลือกพระโคที่มีลักษณะดีตามเกณฑ์พระโคแรกนาขวัญ มีกิริยามารยาทเรียบร้อย สอนง่าย มีขวัญหน้า ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา และขวัญหลังถูกต้อง จำนวน 2 คู่

คันไถ คันไถไม้สมอ ประกอบด้วยชุดคันไถ แอกเทียมพระโค ฐานรอง และธงสามชาย ซึ่งกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมหนองโพ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี สร้างถวายให้เป็นคันไถประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

พันธุ์ข้าวพระราชทาน เป็นพันธุ์ข้าวที่ได้รับการปลูกในโครงการนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา 5 สายพันธุ์

สัตยาธิษฐาน การเสี่ยงทาย ทำนายความสมบูรณ์ของปริมาณน้ำฝน และการเจริญเติบโตของพืชพันธุ์ จากผ้านุ่งของพระยาแรกนา และอาหารของพระโค ดังนี้

ผ้านุ่งของพระยาแรกนา พระยาแรกนาต้องตั้งสัตยาธิษฐาน หยิบผ้านุ่งจากพานโตก โดยเป็นผ้าลาย 3 ผืน มีความหมายตามขนาดของผ้า

• ผ้า 4 คืบ พยากรณ์ว่า น้ำมาก นาในที่ดอนได้ผลบริบูรณ์ดี นาในที่ลุ่มเสียหายบ้างได้ผลไม่เต็มที่
• ผ้า 5 คืบ พยากรณ์ว่า น้ำพอดี ข้าวกล้าในนาได้ผลสมบูรณ์ ผลาหาร มังสาหารอุดมสมบูรณ์
• ผ้า 6 คืบ พยากรณ์ว่า น้ำจะน้อย นาในที่ลุ่มได้ผลบริบูรณ์ดี นาในที่ดอนเสียหายบ้าง ได้ผลไม่เต็มที่

อาหารพระโค พระโคจะเลือกอาหาร 7 อย่าง มีคำทำนาย ดังนี้

• ข้าว หรือ ข้าวโพด พยากรณ์ว่า ธัญญาหาร ผลาหาร จะบริบูรณ์ดี
• ถั่ว หรือ งา พยากรณ์ว่า ผลาหาร ภักษาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี
• น้ำ หรือ หญ้า พยากรณ์ว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร
• ผลาหาร ธัญญาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์
• เหล้า พยากรณ์ว่า การคมนาคมจะสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง

ผลการเสี่ยงทายในปี 2565

ผลการเสี่ยงทายผ้านุ่ง พระยาแรกนาหยิบได้ผ้านุ่ง 4 คืบ ทำนายว่า น้ำมาก นาในที่ดอนได้ผลบริบูรณ์ดี นาในที่ลุ่มเสียหายบ้าง ได้ผลไม่เต็มที่ พิธีเสี่ยงทายจากพระโค พระโคกินน้ำ หญ้า ถั่ว และเหล้า เสี่ยงทายว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์ ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ การคมนาคมสะดวก ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง

ที่มา : พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ โดย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง :

• เปิดคำทำนายจาก “พระโคเสี่ยงทาย” ปี 2565 หลังกินน้ำ หญ้า ถั่ว เหล้า